[विलोम शब्द]
This page Contents
Toggleविपरीतार्थी /विलोम शब्द:-
किसी शब्द का, विपरीत अर्थ देने वाले शब्दों को विपरीतार्थी या विलोम शब्द कहते हैं।
जैसे:-
‘जय’ का विपरीतार्थी शब्द है- पराजय।
‘पाप’ का विपरीतार्थी शब्द है- पुण्य।
‘सत्य’ का विपरीतार्थी शब्द है- असत्य।
‘मित्र’ का विपरीतार्थी शब्द है- शत्रु।
विलोम शब्द की मुख्य विशेषताएं होती है कि विलोम शब्द सजातीय होते हैं अर्थात यदि कोई शब्द संज्ञा है तो उसका विलोम संज्ञा ही होगा यदि कोई शब्द विशेषण है तो उसका विलोम भी विशेषण ही होगा ,
[प्रमुख विलोम शब्द]
शब्द | विलोम शब्द |
समान | आसमान |
अनुकूल | प्रतिकूल |
क्षणिक | शाशवत् |
सहचर्य | अलगाव |
आमीष | निरामिष |
सुधासिक्त | विषाक्त |
अनिवार्य | ऐच्छिक |
प्रसूति | निवृत्ति |
खण्डन | मण्डन |
मानवता | नृशंसवा |
अपेक्षा | उपेक्षा |
अथ | इति |
कनिष्ठ | ज्येष्ठ |
इन्सान | हैवान |
अधिक्षेप | प्रशंसा |
ऋजु | वक्र |
खेद | प्रसन्नता |
एड़ी | चोटी |
कोप | कृपा |
शब्द | विलोम शब्द |
दक्षिण पंथी | वामपंथी |
निर्मल | मलिन |
बहुधा | यदाकदा |
मधुर | कटु |
मूर्ख | ज्ञानी |
नैसर्गिक | कृत्रिम |
महत्वपूर्ण | तुच्छ |
मूर्छित | सचेत |
विनीत | धृष्ट |
आविर्भाव | तिरोभाव |
भूगोल | खगोल |
विधि | निषेध |
खण्डन | मण्डन |
अनंत | अंत |
लाघव | गौरव |
समास | व्यास |
अधोगामी | ऊर्ध्वगामी |
प्रमुख | गौण |
अपव्यय | मितव्यय |
शब्द | विलोम शब्द |
अवनत | उन्नत |
सन्यास | ग्रहस्थ |
यश | अपयश |
प्रच्छन्न | प्रतिपन्न |
वाचाल | मूक |
उक्त | अनुक्त |
सौम्य | उग्र |
उन्मूलन | रोपण |
विधवा | सधवा |
लापरवाह | सावधान |
अवर | प्रवर |
वादी | प्रतिवादी |
आत्मा | परमात्मा |
प्रवृत्ति | निवृत्ति |
नश्वर | शाश्वत |
संश्लेषण | विश्लेषण |
निंदा | प्रशंसा |
सृजन | संहार |
अभिमानी | निरभिमानी |
शब्द | विलोम शब्द |
साहसी | भीरु |
आसक्त | अनासक्त |
सत्कार | तिरस्कार |
कुटिल | निश्च्छल |
स्थूल | सूक्ष्म |
तम | ज्योति |
पुरातन | अधुनातन |
योगी | भोगी |
संधि | विग्रह |
उपचय | अपचय |
अमित | परिमित |
अनुलोम | प्रतिलोम |
यथार्थ | आदर्श / काल्पनिक |
भौतिक | आध्यात्मिक |
सत्याग्रह | दुराग्रह |
शर्मनाक | सम्मान जन्य |
नूतन | पुरातन |
तृष्णा | तृप्ति |
श्रृद्धा | घृणा |
शब्द | विलोम शब्द |
प्रच्छादन | अनाच्छादन |
प्रकाशन | गोपन |
प्रशांत | उद्भ्रांत |
गरल | सुधा |
वर्ण | अवर्ण |
परितोष | दण्ड |
अर्पण | ग्रहण |
अक्षर | क्षर |
अक्षत | विक्षत |
साम्य | वैषम्य |
पटु | अपटु |
गृहीता | दाता |
घात | प्रतिघात |
वाकिफ | नावाकिफ |
शहरी | देहाती |
योजक | भंजक |
मिलन | विरह |
दांखिल | खारिज |
संकलन | व्यकलन |
शब्द | विलोम शब्द |
अतिसंग्रह | अपरिग्रह |
अल्पायु | चिरायु |
उज्जवल | धूमिल |
उल्लास | विषाद |
उपगत | अनुपगत |
ऋत | अनृत |
एकांत | अनेकांत |
यशस्वी | अयशस्वी |
राग | द्वेष |
रक्षक | हंता |
अवरोहण | आरोहण |
पौरुष | स्त्रीत्व |
स्वकीय | परकीय |
वृष्टि | अनावृष्टि |
परिग्रह | अपरिग्रह |
कापुरुष | वीर पुरुष |
त्रिकोण | षटकोण |
कुवांरी | विवाहिता / शादीसुदा |
लजीला | बेशर्म |
शब्द | विलोम शब्द |
लुभावना | घिनौना |
विपन्न | सम्पन्न |
निकम्मा | कामकाजी |
पदोन्नत | पदावनत |
हास्य | रुदन |
हताश | आशावान |
शिख | नख |